|
Аллоҳ Самиъ (ҳамма нарсани эшитиб турувчи), Басир (ҳамма нарсани кўриб турувчи), Ҳаким (ҳар бир ишни ҳикмат билан қилгувчи), Алим (ҳамма нарсани билгувчи)дир. Аллоҳ Субҳанаҳунинг Ўзи Ўзини мана шу сифатлар билан сифатлайди. Биз бу сифатларнинг кайфияти баҳсига шўнғимасдан шу жойнинг ўзида тўхтаб қўя қоламиз. Негаки, уларнинг кайфияти ғайб ишларига киради. Инсоний ақл ғайб ишларига аралаша олмайди. Ақлни Аллоҳ Таоло мана шундай яратган. У юқорида айтиб ўтганимиздек, ҳис этиладиган воқеи бор бўлган нарсалар устидагина ишлай олади.
Шунинг учун мен Аллоҳ Таолонинг сифатларини тушуниш борасида Пайғамбар с.а.в. ва саҳобалар замонларида қандай бўлган бўлса, худди ўшандай бўлишига ҳарис бўлдим. Аллоҳнинг Китоби, Пайғамбар с.а.в.нинг саҳиҳ ҳадислари ва саҳобалар ижмоидан нарига ўтмадим. Саҳобалардан кейинги асрларда юзага келган фирқалар каби бу борада ақлий баҳсга шўнғимадим.
Учинчидан: Муҳкам ва муташобиҳлик жиҳатидан:
Юқорида айтиб ўтганимдек, муҳкамни муташобиҳ устидан ҳукмрон қилдим. Қайси бир масалада икки ҳужжат бўлса ёки битта оятнинг икки хил қироати бўлса ва улардан бири муҳкам бўлиб, иккинчиси муташобиҳ бўлса, муҳкамни муташобиҳдан устун қўйдим. Тафсирда муташобиҳга эмас, муҳкамга таяндим.
Масалан, Аллоҳ Таоло айтади:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ فاغْسِلُواْ وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُواْ بِرُؤُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَينِ وَإِن كُنتُمْ جُنُباً فَاطَّهَّرُواْ
– „Эй мўминлар, намозга турганингизда юзларингизни ҳамда қўлларингизни чиғаноқларигача ювингиз, бошларингизга масҳ тортингиз (яъни нам қўлларингиз билан силангиз) ва оёқларингизни ошиқларигача ювингиз! Агар жунуб бўлсаларингиз, чўмилингиз!“. [5:6]
Бу ерда насб ўқилган мутавотир қироат ҳам бор (وَأَرْجُلَكُمْ ), жар ўқилган мутавотир қироат ҳам бор (وَأَرْجُلِكُمْ ). Насб ўқилган қироат муҳкамдир. У юзларни ювиш, қўлларни тирсакларгача ювиш ибораларига атфни англатади. Яъни оёқни тўпиққача ювиш бирикмаси, юзни ювиш, қўлни тирсаккача ювиш бирикмаларига уюшиб келган бўлади. Шу билан унинг ҳукми таҳоратда оёқни ювиш бўлади. Жар ўқилганда эса муташобиҳ, яъни, икки маъноли бўлади.
а) Энг яқинидагига атфлиги эътибори билан мажрур, маҳаллан эса мансуб. Яъни маҳаллан қўлни ва юзларни ювишга атф бўлиб, унинг ҳукми оёқни ҳам ювиш бўлади.
41-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204